Skala zjawiska
Handel sfałszowanymi produktami leczniczymi jest bardzo atrakcyjny dla organizacji przestępczych. Zachęcone dużymi profitami finansowymi i minimalnym ryzykiem wykrycia oraz karalności, wykorzystują one możliwości, jakie niesie ze sobą łatwość przepływu towarów oraz brak efektywnych systemów kontrolnych. Procederem tym zajmują się zarówno grupy małe (2-5 osób), średniej wielkości (ok. 10 osób), jak i duże międzynarodowe organizacje przestępcze, grupy mafijne, terrorystyczne, a także grupy specjalizujące się w cyberprzestępczości.
Od pewnego czasu mamy do czynienia także z nowym zjawiskiem: fałszowaniem leków bardzo drogich, np. leków przeciwnowotworowych oraz leków, na które jest duże zapotrzebowanie na całym świecie – leków przeciwwirusowych.
Najczęściej fałszowane są stałe postaci leków – tabletki, kapsułki, następnie roztwory (iniekcje) oraz maści i kremy. Na rynku spotkać można zarówno tandetne, oczywiste na pierwszy rzut oka podróbki, jaki i profesjonalnie przygotowane, trudne do identyfikacji fałszerstwa.
Jak nie dać się oszukać?
Bezpieczeństwo zapewni nam kupowanie leków jedynie z legalnych źródeł: w aptekach stacjonarnych i w tych aptekach internetowych, na których stronie widnieje odpowiednie logo – biały krzyż na zielonym tle. Po kliknięciu w logo użytkownik jest automatycznie przekierowywany do prowadzonego przez Główny Inspektorat Farmaceutyczny Krajowego Rejestru Zezwoleń Na Prowadzenie Aptek, gdzie może sprawdzić, czy dana apteka internetowa działa legalnie.
Stosowanie sfałszowanych leków – przykładowe konsekwencje
Każde zastosowanie leku zakupionego z niepewnego źródła oznacza zagrożenie dla życia i zdrowia pacjenta!
- Brak substancji leczniczej w produkcie:
- brak efektu leczniczego.
- Wyższa dawka substancji leczniczej w produkcie:
- działania niepożądane,
- toksyczne działanie substancji leczniczej.
- Niższa dawka substancji leczniczej w produkcie:
- wydłużony okres leczenia, a w efekcie zwiększone koszty farmakoterapii,
- ryzyko powstawania oporności antybiotykowej.
- Inna substancja lecznicza w produkcie:
- działania niepożądane,
- maskowanie obrazu choroby.
- Inna substancja pomocnicza w produkcie:
- zmiana uwalniania i wchłaniania,
- obniżenie trwałości produktu.
Konsekwencje społeczne wynikające ze zjawiska stosowania sfałszowanych leków
Nieefektywna terapia farmakologiczna przekłada się na pogorszenie stanu pacjenta, a tym samym na pogłębione koszty opieki zdrowotnej. W przypadku konsekwencji działań niepożądanych w postaci niezdolności przez pacjenta podjęcia pracy, zwiększają się także koszty opieki społecznej.
Nieświadome zastosowanie leków sfałszowanych skutkuje także utratą zaufania do służby zdrowia i systemu opieki zdrowotnej, producentów leków oraz organów kontrolnych państwa.
Fałszowanie leków przeciwdrobnoustrojowych – dodatkowe ryzyko
Statystyki są alarmujące – uznaje się, że niemal 50% leków przeciwdrobnoustrojowych na świecie może być sfałszowanych. W krajach rozwijających się liczba ta może sięgać nawet 76%. Według badań jakości WHO, brak substancji czynnej występuje w 7,6% najpopularniejszych antybiotyków, a wśród leków substandardowych (powstałych w legalnych źródłach, gdzie wada wynika np. z błędu technologicznego) – brak substancji czynnej występuje w 17,8% antybiotyków i 13% leków przeciwpasożytniczych.
Nawet 90% leków przeciwmalarycznych w Afryce to leki o obniżonej jakości.
Sfałszowane leki w Polsce – przegląd doniesień medialnych
Źródła policyjne alarmują (http://gazeta.policja.pl/997/archiwum-1/2018/numer-163-102018/165515,Viagra-z-gipsu.html): „Polska jest postrzegana przez WHO jako kraj wysokiego ryzyka pod względem podrabiania leków. Jest też krajem przerzutowym podrabianych farmaceutyków na Zachód. W ostatnich latach służby celne zatrzymywały rocznie od 100 000 do 160 000 podrobionych leków. (…) 430 tys. sterydów w ampułkach, 100 tysięcy tabletek viagry i 48 maszyn służących do ich produkcji znaleźli policjanci CBŚP w nielegalnej wytwórni farmaceutyków pod Koronowem we wrześniu 2016 roku. Zorganizowana grupa przestępcza podrabiała leki, znacząc produkty sfałszowanymi stemplami czterech międzynarodowych firm farmaceutycznych. Przedstawiciel jednej z nich obecny przy likwidacji wytwórni stwierdził, że była to największa na świecie nielegalna fabryka leków.”
Pozostałe materiały:
Handel:
- Sprzedaż nielegalnych leków na potencję, październik 2018
„Policjanci z Wydziału dw. z Przestępczością Gospodarczą i Korupcją KMP w Łodzi zatrzymali 40-latka podejrzanego o nielegalną dystrybucję leków na potencję. Mężczyzna przyznał się policjantom do prowadzenia przestępczego procederu.”
- Sprzedaż przez Internet leków na receptę, kwiecień 2018
http://www.policja.pl/pol/aktualnosci/157908,Zatrzymana-za-nielegalny-handel-lekami.html
„Policjanci zajmujący się przestępczością gospodarczą zatrzymali 33-latkę w Zgorzelcu. W jej mieszkaniu zabezpieczono lekarstwa, telefony i komputer, za pomocą których dokonywała dystrybucji leków. Zatrzymana, od 2017 roku za pomocą portalu internetowego, na terenie Polski i Republiki Czeskiej, wprowadzała do obiegu lekarstwa dostępne tylko na receptę. Dodatkowym zagrożeniem był fakt, że były to lekarstwa neurologiczne, które stosować można wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarza. Ich przedawkowanie, w przypadku przeciwwskazań, zagraża zdrowiu i życiu człowieka.”
- Sprzedaż przez Internet leków wczesnoporonnych, wrzesień 2017
http://www.policja.pl/pol/aktualnosci/148149,Nielegalny-handel-lekami-wczesnoporonnymi.html
Produkcja:
- nielegalne sterydy, lipiec 2018
- leki na odchudzaniein. własnej produkcji sprzedawane w aptece internetowej we Wrocławiu, kwiecień 2017
